Prvi tom planirane petotomne monografije Eparhije zahumsko-hercegovačke i priomorske pod nazivom "Šematizam Eparhije zahumsko-hercegovačke i primorske" ugledao je svjetlo dana, a ovo izdanje, objavljeno povodom 800 godina od osnivanja prvobitne Episkopije humske, promovisano je na Svetog Ignjatija u Trebinju.
Na promociji, osim glavnog urednika Radivoja Krulja i recenzenata Milana Gulića, Drage Mastilovića i Miloša Ivanovića, govorili su i episkop diseldorfski i njemački Grigorije Durić i istoričar Nedeljko Radosavljević.
Glavni urednik je protojerej Radivoje Krulj, a redakciju čine i episkop Dimitrije, iguman manastira Zavala Vasilije Kopitić te iguman manastira Tvrdoš Sava Mirić.
Krulj je rekao da je ovo djelo pripremano četiri godine te da se u njemu mogu pročitati podaci o crkvenim opštinama, manastirima, parohijama i slično.
– Ovo je dobar osnov za buduće istraživače, jer se tu mogu naći i istoričari, istoričari umjetnosti te statističari i mnogi drugi – rekao je Krulj.
Episkop zahumsko-hercegovački i primorski Dimitrije je kazao da se u koricama ove monografije krije jedan faktografski presjek živog života jedne eparhije.
– Velika zahvalnost vladiki Grigoriju, čija je ideja bila da se izda ova petotomna monografija, istorijski sabornik naše eparhije. Hvala Draganu Davidoviću, fotografu Mladenu Vujadinoviću, recenzentima, sveštenstvu, monaštvu i mnogim drugim učesnicima koji su bili uključeni u pripremu ovog sabornog djela – istakao je vladika Dimitrije.
Saradnici na tekstu su blaženopočivši episkop zahumsko-hercegovački i primorski Atanasije Jevtić, episkop zapadnoamerički Maksim, arhimandrit Isaija Dan, arhimandrit Lazar Lazarević, protojerej-stavrofor Boris Banduka i drugi.
Dekan Filozofskog fakulteta u Istočnom Sarajevu Draga Mastilović istakao je da je riječ o kapitalnom djelu, ne samo za Eparhiju zahumsko-hercegovačku i primorsku, nego i za Srpsku pravoslavnu crkvu i za srpsku kulturu uopšte.
– Iz ovog šematizma čitaoci mogu da se upoznaju s jednim širokim spektrom djelatnosti koje obavlja ova eparhija. To je istorijska čitanka Eparhije zahumsko-hercegovačke i primorske, pa i Hercegovine, s obzirom na činjenicu da je istorija ove eparhije bila neodvojiva od istorije srpskog naroda u Hercegovini – rekao je Mastilović.
Miloš Ivanović, viši naučni saradnik u Istorijskom institutu u Beogradu, istakao je da ova monografija sadrži veoma značajne podatke svih osam vijekova Eparhije zahumsko-hercegovačke i primorske.
– Autori su se baš potrudili da sakupe sav relevantan materijal i da ga na pravi način prezentuju publici jednim pitkim stilom. To je knjiga koju treba svako da ima u kući i u kojoj može naći značajne podatke kako o svojim precima, tako i o mjestu u kome živi – naveo je Ivanović.
"Šematizam" je štampan zahvaljujući finansijskoj podršci Republičkog sekretarijata za vjere, čiji je direktor Dragan Davidović, u tiražu od 1.000 primjeraka, a slijede i ostala četiri dijela koja su u pripremi – "Istorija", "Leksikon", "Prilozi za istoriju" i "Bibliografija Eparhije".
(Nezavisne Novine)
